Şavata Ailesi, Canbegan Aşiret konfederasyonuna bağlı, Rışvan Aşiretinin kuzey batı kolundan Diréjan aşiretinin Zeynan kabilesinden bir malbat; yani tanınan, büyük ailedir. (Malbat: Kürdçe dilinde az altı kuşağı bilinen büyük aileye denir.) Şavatalar, Malatya-Sivas Yama Dağları’nda Kürd Diréjan aşireti merkezli, köy ve yaylakları olan ve daha çok Malatya yerleşimlidir.

    Malatya'da ki diğer Kürd ailelerden Şavata Ailesinin farklılığı; tüccar, eşraf, otoriter, sülaleden aydınları bilinen ve bölgede mezar taşlarındaki kitabeleri Kürdçe yazılı olan görünümleridir. Yama dağlarında Dirijan aşireti içinde yaygın olarak büyük dedelerinin lakabı olarak kullanılan "Şavata" soyadını, “1936 Soyadı Kanun Değişikliği” sonrası resmen kullanmışlardır. (Dedeleri Ömer’e ait olan lakapları “Şevata” lakabına ad olan; "Warê Şêvata" adlı yer, Malatya Hekimhan kazası Hasançelebi nahiyesine bağlı Kavarcık köyünde dağlık bir mıntıkanın adıdır.)

    Şavata Ailesinin eski kuşakları Malatya şehrinde ve tüm Orta-Doğuda ticaret ve nakliyecilik yapmışlardır. Son yüz yıl içinde nakliyecilik ve büyükbaş, küçükbaş ve binek hayvan ticareti ile uğraşmışlardır.

    Ticaretin yanı sıra, Şavata Ailesi çok renkli kişiliklere sahip olmuştur. Ailenin büyüğü olarak bilinen ve çevresinde Otoriter ve büyük tüccar kişiliği ile tanınan H. Ali Şavata, tüccarlığın yanı sıra Kürdçe ve Türkçe dillerinde gulbend ve güzelleme tarzı şiirleri olan aydın bir kişiliktir.

     Aileden geleneksel meslek olan küçükbaş ve büyükbaş hayvan ve et üretimi, alımı ve satımı uğraşan Vahap Şavata ve Muhsin Şavata bütün Orta-doğu’da tanınan büyük canlı hayvan tüccarlarıdır. Aynı işi üçüncü kuşaktan Talat Şavata sürdürmüş, GAİP (Güneydoğu Anadolu İhracatçılar Birliği) başkanlığı yapmıştır. 1981-82 yıllarında ihracattaki üstün hizmetlerinden ve başarısından ötürü şilt almış büyük bir ihracatçıdır. Aynı alanda daha çok Malatya ve şarkta tanınan Bedir Şavata hem tüccar hem birçok alanda büyük bir işverendir. İlk tüccar kuşaktan Mehmet Şavata (Mamko), Ömer Şavata ve Mustafa Şavata ise tüccarlıklarının yanı sıra Malatya ilinin büyük çiftçileridir. Aileden hem ziraat hem besicilik ile uğraşan Tahir Şavata, aynı zamanda günlük yaşamda nüktedan ve hiciv ustası ve halk tarafından oldukça sevilen bir kişiliktir. Ailenin ilk üniversite yüksek tahsilini yapan, İstanbul Hukuk Fakültesi tahsilini yapmış M. Sinan Şavata’dır. M. Sinan Şavata, İstanbul Üniversitesi MTTB başkanlığını yapmış, Malatya ve İstanbul Barosu’nun ünlü bir avukatı olmuştur.

      Aynı şekilde yüksek tahsil yapmış Ducan Doğan Şavata, Edebi Şavata, Şinasi Şavata, Yasin Şavata ve Nabi Şavata kendi mesleklerinde devlet ve özel sektörlerde yüksek mertebelerde yer almış ve kendi iş alanlarında büyük işverenler olmuşlardır.

     Sosyal yaşamda Şavata Ailesi yakın zamanda siyasal ve sosyal yaşamda oldukça renkli kişilikler ile anılmıştır. Tahir Şavata’nın oğlu Kani Şavata bir sinemacı olarak Kürd kültürünün tanınmış film yapımcısı ve sanatçısı olmuştur. Türkiye ve Güney Kürdistan sinemalarına yaptığı filmlerinde ilk Kürdçe müziği ve söyleşiyi kullanan kişidir.

     Aile üyelerin bazıları siyasete de atılmıştır. Her bireyi farklı siyasi kulvarlarda yer almıştır. Muhsin Şavata, Kürd halkının etnik sorunlarını resmen Türkiye Devleti yetkililerine dillendiren dilekçeleri nedeniyle ünlü Kürd Davası: "49'lar Davası"ndan ve başka birçok davadan yargılanmıştır.

    Muhsin Şavata’nın oğlu Bahoz Şavata, 1979 yılında Kawa Kürd Davasından yargılanmış, uzun yıllar bu nedenle politik tutuklu kalmıştır. İlk cezaevi hayatı sonrası 1990 yılında Güney Kürdistan'da; "Bereye Kürdistan" (Kürdistan Cephesinde) yer almıştır. Güney Kürdistan’da “1991 Newroz Ayaklanması” döneminde Süleymaniye şehri, Kaledize kazası, Halşo köyünde Sahra Hastanesi kurarak bölge halkına hizmet vermiştir. Aynı zamanda araştırmacı ve politik yazar olan Bahoz Şavata, Kürd yayın organlarında yüzlerce makalenin yanı sıra, birçok film senaryosu ve “Ön Asya halkları ve Kürdlerin Tarihi” adlı iki cilt halinde yayınlanan antik tarih kitaplarının yazarıdır.

     Ailenin önemli bir kısmı da daha çok muhafazakâr Türkiye partilerinde yer almıştır. Bu kişiliklerden en çok tanınan M. Naci Şavata, ünlü Malatya Milletvekili ve Belediye Başkanı Sayın Hamit Fendoğlu sonrası Malatya belediye başkanlığı, AKP döneminde ise Malatya Meclis Başkanlığı yapmıştır.

     Ailenin yeni nesilleri hepsi yüksek tahsilli olup, birçoğu önemli mevkilerde ve bazı mesleki dallarda memuriyetlik ve işverenlik yapmaktadır. Önemli bir kesimi çeşitli ticaret alanlarında ailenin geleneksel baba mesleklerinde işlerini sürdürmektedir.

Son Güncelleme: 07.02.2018 – MALATYA

Hazırlayan: Bahoz ŞAVATA