( 11 Kasım 1940 Malatya Gündüz bey-28 Nisan 1960 İstanbul)
Malatya’nın Derme Suyunda yetişmiş o kadar çok yağız delikanlılar var ki, yüzmeyi iyi bildikleri gibi gözü karalıkta da üzerlerine kişiler bulamazsınız.
Onlardan biri olan Turan Emeksiz, lise yıllarında iyi yüzücülüğü ile gündeme gelirken, gençler arasında yapılan yüzme yarışlarında birinci olmuştur.
Sümerbank’ın olimpik yüzme havuzunda tramplenden atlar saatlerce yüzer. Arkadaşları arasında haklı bir şöhrete sahiptir…
Gençler arasında yapılan yüzme yarışında birinciliği kimselere kaptırmaz.
Turan Emeksiz, Malatya Lisesinin çok okuyan öğrencilerinden biridir.
Dünya klasiklerine hayrandır.
Yaz tatilinde çalıştığı işlerden elde ettiği paraların bir kısmını okul harçlıklarından bir kısmını dünya klasiklerine yatırmıştır. Onları da tek tek okumuş, entelektüel dünya hakkında iyi bilgilere sahiptir.
Dünyaya daima geniş bir objektiften geniş bir pencereden bakar. Kafasını kuma gömen insanlarla, bulunduğu çevre ile yetinip dar düşünen insanlarla işi yoktur.
İddialı bir kişiliğe sahiptir. Yaptığı işin en güzelini yapmaya çalışır.
Lise yıllarında fotoğrafçılığa olan merakı nedeniyle, yaz tatillerinde Malatya’nın o zamanki ünlü fotoğrafçısı Foto Kemiksiz de çalışır. Hem fotoğrafçılığı öğrenir hem de harçlığını çıkarır.
Turan Emeksiz Lise son sınıfa geldiğinde, bütün dersleri iyidir. Yalnız Tarih dersinden kırık not almıştır. O günün ünlü öğretmeni Tarihçi Deli Fikrîye dersine gelmektedir. Tarih öğretmeni ile iddialaştığı olmuştur.
Tarih dersinden 10 üzerinden 4 almış, o yıl liseyi bitirememiştir.
Liseyi bitiremediği için üniversite sınavına girememiştir.
O yılı bir işte çalışarak geçirmeyi düşünmektedir.
Devlet Demir Yolları 5. İşletme Müdürlüğüne müracaat eder.
DDY. 5 Müdürlüğü Malatya Elazığ DDY. Üzerinde Yolçatı İstasyonuna gişe memuru olarak görevlendirir.
1957 yılını ve 1958 yılının bir kısmını orada geçirir.
1959 Yılında İstanbul a gider. İstanbul üniversitesi sınavına girer. Orman Fakültesini kazanır.
Üniversite yılları başlamıştır.
Okul derslerinin haricinde dünya klasiklerini okumaya devam eder. Ayrıca kültürle, sanatla, sporla ilgilenir.
27 Nisan 1960 günü her gün bir arada oldukları Edebiyat Fakültesi öğrencisi Güngör Dağistanlı ile yine bir araya gelirler.
Yarın tiyatroya gidelim diye karar alırlar.
Turan Emeksiz ben tiyatro biletlerini alırım
Yarın beraber gideriz. Tiyatro biletlerini alma işini üstlenmiştir.
Güngör Dağıstanlı dan ayrıldıktan sonra gidip tiyatro biletlerini alır.
28 Nisan 1960 günü sabahleyin büyük bir miting yapılacak, üniversiteli gençler fikirlerini mevcut hükümete duyuracaklardır.
“Ne Amerika Ne Rusya, Bağımsız Türkiye, NATO’ya hayır” Sloganları ile miting yapmaya yeltenirler.
Beyazıt Meydanı tıklım, tıklım öğrenciler dolu, önde gözü karalığı ve iddialı kişiliğe sahip Turan Emeksiz bulunmaktadır.
Polisin açtığı ateşle vurulur. Saat 10.30 gibidir.
Miting hazin bir sonuçla sonuçlanmış Turan Emeksiz ölmüştür.
Kitapları bir yanda kalmış, cebinden iki tane tiyatro bileti çıkmıştır.
1960 ihtilalinden sonra Malatya Hükümet Meydanında Turan Emeksiz ile ilgili bir miting yapılmış,
Malatya Lisesinin Ünlü Tarih Öğretmeni Deli Fikrîye Konuşmacı olarak, Turan Emeksiz i anlatmış, çok mert bir insan olduğundan haksızlığa karşı koyan bir insan olduğundan söz etmiştir.
Değerli okuyucularım, Her insanın bir tanınma şekli vardır.
Adını soyadını yazarsanız kimse tanımaz. Lakabını yazdığınızda herkes tanır. Bu nedenle Malatya Lisesine sembol olmuş değerli öğretmenimizi, böyle anlatmamı hoşgörü ile karşılayın. Çünkü bende bir öğretmenim. Öğrencinin haklarından okulun itibarından ödün vermeyen öğretmenlere saygım sonsuzdur. Ben yetişmedim ama Fikrîye öğretmenimizin iyi bir öğretmen olduğunu söylemek isterim…
Turan Emeksiz in amcası oğlu Nihat Emeksiz benim ilkokul 3. Sınıf öğretmenimdir. İrtibatım kopmamıştır. Telefonla görüşürüm. İstanbul’a gittiğimde görüşürüm.
Turan Emeksiz ’in dünya klasiklerini okuduğundan söz etmiştim. 170 kadar Turan Emeksiz e ait dünya klasikleri Nihat Emeksiz hocamın kütüphanesindedir.
Nihat Emeksiz Hocamla telefon görüşmemde Turan Emeksiz i kitaplaştırdığını söyledi. Mutlu bir haber verdi.
Malatya’da 1963 de açılan caddeye Turan Emeksiz Caddesi ismi verilmiştir. Caddenin ismi 12 Eylül döneminde Milli Egemenlik olarak değiştirilmiş, Malatya halkı tarafından tepkilere yol açmış, yeniden Emeksiz Caddesi olarak değiştirilmiştir.
1963 den sonra Malatya Lisesi yeni yapılan Emeksiz Caddesi bitimindeki okula taşınmış, okula Turan Emeksiz Lisesi adı verilmiş, 12 Eylül den sonra Turan Emeksiz ismi kaldırılmış, Turan Emeksiz in okuduğu Malatya Lisesi adı verilmiştir.
Malatya da kanal boyunda Atatürk Heykelinin alt tarafına Turan Emeksiz büstü yapılmış, 12 Eylül den sonra kaldırılmıştır.
Malatya Turan Emeksiz i bağrına basmış, yüreğinde yaşatmaktadır. Nazım Hikmet Şiirle anlatmış, Türkiye de bazı yerlere vapurlara bile ismi verilmiştir.
Vefatının 62 yılında rahmetle anıyoruz. Allah gani gani rahmet eylesin. Mekânı cennet olsun.
Sevgi ve Saygılarımla
Enver KALAYCIOĞLU
